Aστρονομία/Αstronomy

ΤΑ ΑΣΤΡΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥΠΟΛΗΣ

Η αστρονομική φωτογραφία της ημέρας 26/6/2014 για την ανατολή του ηλίου!

 
θέμα 1) Εκπληκτικές εικόνες της Κεφαλής του Αλόγου

Νέες εντυπωσιακές εικόνες του νεφελώματος Κεφαλή του Αλόγου από τα τηλεσκόπια Herschel και Hubble δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) και τη NASA. Το νεφέλωμα με την χαρακτηριστική εμφάνιση προσελκύει το ενδιαφέρον των επαγγελματιών αλλά και των ερασιτεχνών αστρονόμων και ειδικά το πανοραμικό «στιγμιότυπο» του Herschel προσφέρει την λεπτομερέστερη ως τώρα απεικόνισή του.

Η Κεφαλή του Αλόγου βρίσκεται στον αστερισμό του Ωρίωνα, περίπου 1.300 έτη φωτός μακριά από εμάς. Το νεφέλωμα, το οποίο «διαγράφει» με σπάνια καθαρότητα το σχήμα του κεφαλιού ενός αλόγου, αποτελείται από αέρια και πολύ πυκνή μεσοαστρική σκόνη. Ανήκει στο τεράστιο Σύμπλεγμα Μοριακών Νεφών του Ωρίωνα και γειτονεύει με το Νεφέλωμα της Φλόγας.

θέμα 2) Νεφέλωμα του Ωρίωνα  

Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα, γνωστό και ως Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνος (μια ακριβέστερη ονομασία, καθώς στον αστερισμό Ωρίωνα υπάρχουν αρκετά άλλα νεφελώματα), αλλά και ως Μεσιέ 42 (Μ42), είναι ένα διάχυτο νεφέλωμα νότια από τη Ζώνη του Ωρίωνα. Είναι ένα από τα φαινομενικώς φωτεινότερα νεφελώματα, ορατό με γυμνό μάτι σε σκοτεινό ουρανό. Το M42 απέχει από εμάς 1.344 ± 20 έτη φωτός.  Περιλαμβάνει την κοντινότερη στη Γη περιοχήπαραγωγής νέων αστέρων. Η πραγματική του διάμετρος εκτιμάται σε 24 έτη φωτός.

Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα είναι ένα από τα πλέον ερευνηθέντα και φωτογραφημένα ουράνια σώματα. Η μελέτη του έχει αποκαλύψει πολλά μυστικά για τη διαδικασία σχηματισμού νέων άστρων και πλανητών από τη βαρυτική κατάρρευση νεφών διαστρικού αερίου και σκόνης. Οι αστρονόμοι έχουν παρατηρήσει απευθείας πρωτοπλανητικούς δίσκους, φαιούς νάνους, έντονες και τυρβώδεις κινήσεις αέριων μαζών και φαινόμενα φωτοϊονισμού από το φως γειτονικών αστέρων μεγάλης μάζας στο νεφέλωμα. Υπάρχουν επίσης υπερηχητικά «σφαιρίδια» αερίου που διατρυπούν τα πυκνά νέφη υδρογόνου του Νεφελώματος του Ωρίωνα: το καθένα από αυτά είναι 10 φορές μεγαλύτερο από το Ηλιακό Σύστημα (ως την τροχιά του Πλούτωνα) και οι άκρες του τονίζονται από κυανή ακτινοβολία ατόμων σιδήρου, ενώ η γένεσή τους πιθανότατα οφείλεται σε κάποιο άγνωστο βίαιο γεγονός που έλαβε χώρα πριν από χίλια περίπου χρόνια.

Διαστρικά νέφη όπως το Νεφέλωμα του Ωρίωνα βρίσκονται σε όλους τους γαλαξίες που μοιάζουν με τον δικό μας. Ξεκινούν ως βαρυτικά δέσμιες μάζες ψυχρού, ουδέτερου υδρογόνου, που είναι αναμιγμένο με ίχνη άλλων στοιχείων. Η μάζα του νέφους μπορεί να ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ηλιακές μάζες και η έκτασή του σε εκατοντάδες έτη φωτός. Η μικρή βαρυτική δύναμη που θα μπορούσε να κάνει το νέφος να συσταλεί αντιρροπείται από την επίσης πολύ μικρή πίεση του αερίου στο νέφος.

Είτε εξαιτίας συγκρούσεων με κάποιο σπειροειδή βραχίονα, είτε από το κρουστικό κύμα κάποιου υπερκαινοφανούς, τα άτομα του νέφους συνενώνονται σε μόρια και το αποτέλεσμα είναι ένα μοριακό νέφος, κάτι που προαναγγέλλει τον σχηματισμό νέων αστέρων στο εσωτερικό, συνήθως μετά από 10 έως 30 εκατομμύρια χρόνια, καθώς οι περιοχές περνούν τη μάζα Jeans και οι αποσταθεροποιημένοι όγκοι καταρρέουν σε δίσκους με συγκεντρώσεις μάζας στο κέντρο τους που δημιουργούν πρωτοαστέρες οι οποίοι ίσως να συνεχίσουν να περιβάλλονται από πρωτοπλανητικούς δίσκους. Αυτή είναι η σημερινή εξελικτική κατάσταση του Νεφελώματος του Ωρίωνα, με πρόσθετους αστέρες να γεννιούνται ακόμα από το συστελλόμενο μοριακό νέφος. Τα νεότερα και φωτεινότερα άστρα που παρατηρούμε σήμερα στο Μ42 θεωρείται ότι είναι νεαρότερα των 300.000 ετών με ελάχιστο (για τα λαμπρότερα όλων) τις δέκα χιλιάδες χρόνια.

Κάποιοι από αυτούς τους αστέρες μπορεί να έχουν ιδιαίτερα μεγάλη μάζα, οπότε εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες ιονίζουσας υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως για παράδειγμα παρατηρούμε μέσα στο σμήνος του Τραπεζίου. Με την πάροδο των αιώνων αυτή η ακτινοβολία απομακρύνει το περιβάλλον αέριο και σκόνη, μία διαδικασία γνωστή ως φωτοεξάτμιση, η οποία εδώ έχει ήδη δημιουργήσει την εσωτερική κοιλότητα του Νεφελώματος, επιτρέποντας την παρατήρηση των αστέρων στον πυρήνα του από τη Γη. Οι μεγαλύτεροι από αυτούς τους αστέρες έχουν μικρές διάρκειες ζωής και με τον θάνατό τους θα εκραγούν ως υπερκαινοφανείς (σουπερνόβα).

Σε 100 περίπου χιλιάδες χρόνια το περισσότερο αέριο και σκόνη θα έχουν απομακρυνθεί. Τα υπολείμματα θα σχηματίσουν ένα νεαρό ανοικτό σμήνος από λαμπρούς νέους αστέρες, τριγυρισμένους ακόμα από νηματοειδή ίχνη νεφελώματος από το παλαιό νεφέλωμα, όπως συμβαίνει με τις Πλειάδες.

Γενικές πληροφορίες

Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα αποτελεί στην πραγματικότητα τμήμα ενός πολύ μεγαλύτερου νεφελώματος,
που είναι γνωστό ως Σύμπλεγμα Μοριακών Νεφών του Ωρίωνα και εκτείνεται σε ολόκληρο τον
αστερισμό, περιλαμβάνοντας τον Βρόχο του Μπάρναρντ, το Νεφέλωμα Αλογοκεφαλή, το M43, το M78
και το Νεφέλωμα της Φλόγας. Γένεση αστέρων παρατηρείται σε ολόκληρο το Νεφέλωμα του Ωρίωνα και
εξαιτίας αυτής της διαδικασίας η περιοχή εκπέμπει άφθονο υπέρυθρο φως.
Το Μ42 είναι ορατό με γυμνό μάτι τις νύχτες χωρίς φεγγάρι, καθώς γίνεται αντιληπτό ως το μεσαίο
«αστέρι» στο ξίφος του Ωρίωνος, το οποίο σχηματίζουν οι τρεις αστέρες που εκτείνονται νότια από τη
Ζώνη. Το «αστέρι» αυτό φαίνεται θολό σε παρατηρητές με οξεία όραση και η νεφελώδης του φύση
γίνεται προφανής αν το παρατηρήσουμε με ένα ζευγάρι κιάλια ή με ένα μικρό τηλεσκόπιο.
Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα εμπεριέχει ένα πολύ νεαρό ανοικτό σμήνος αστέρων, γνωστό ως Τραπέζιο
(του Ωρίωνα) εξαιτίας του σχήματος που απαρτίζουν τα 4 φωτεινότερα άστρα του. Δύο από αυτά
φανερώνονται ως διπλά σε νύχτες με ιδανικές συνθήκες, και επομένως συνολικά έχουμε 6 αστέρες. Οι
αστέρες του Τραπεζίου, όπως και πολλοί άλλοι της περιοχής, βρίσκονται σε νεαρή ηλικία. Το Τραπέζιο
ίσως συνιστά μέρος του πολύ μεγαλύτερου «Σμήνους του Νεφελώματος του Ωρίωνα», μία ομάδα
περίπου 2.000 αστέρων σε μία περιοχή με διάμετρο περίπου 20 έτη φωτός. Πριν από δύο εκατομμύρια
έτη αυτό το σμήνος μπορεί να περιείχε τους αστέρες AE Ηνιόχου, 53 Κριού και μ Περιστεράς, που
σήμερα παρατηρούνται να κινούνται μακριά από το νεφέλωμα με ταχύτητες μεγαλύτερες από
100 km/sec.
Εδώ και αιώνες οι παρατηρητές έχουν προσέξει την πρασινωπή χροιά του Νεφελώματος του Ωρίωνα,
που επιπλέον έχει περιοχές με κόκκινο και γαλάζιο – ιώδες χρώμα. Το κόκκινο είναι γνωστό ότι
προέρχεται από τη φασματική γραμμή Hα του υδρογόνου, που έχει μήκος κύματος 656,3 nm, ενώ ο
συνδυασμός γαλάζιου-ιώδους είναι ανακλώμενη ακτινοβολία από αστέρες μεγάλης μάζας, φασματικού
τύπου O, στην κεντρική περιοχή του νεφελώματος.
Η πρασινωπή χροιά ωστόσο υπήρξε αίνιγμα για τους αστρονόμους μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα: καμιά
από τις τότε γνωστές φασματικές γραμμές δεν μπορούσε να την εξηγήσει. Υποτέθηκε ότι ήταν
φασματική γραμμή ενός νέου στοιχείου της ύλης, στο οποίο δόθηκε το όνομα «νεφέλιο». Αλλά με την
πρόοδο στην Ατομική Φυσική προσδιορίσθηκε τελικώς ότι το πράσινο χρώμα παραγόταν από μία
μετάπτωση ηλεκτρονίου μικρής πιθανότητας σε διπλά ιονισμένα άτομα οξυγόνου, μία από τις λεγόμενες
Νεφέλωμα του Ωρίωνα«απαγορευμένες γραμμές». Αυτές οι φασματικές γραμμές – ακτινοβολίες ήταν αδύνατο να παραχθούν
στο εργαστήριο επειδή απαιτούν εκτεταμένο περιβάλλον πολύ μικρής πυκνότητας ύλης, που μόνο στον
διαστρικό χώρο υπάρχει.

Blue moon: η nasa εξηγεί το μπλε φεγγάρι που θα κυριεύσει σήμερα τον ουρανό.

31-7-2015

Ενα βίντεο στο οποίο εξηγεί τι είναι το λεγόμενο blue moon (μπλε φεγγάρι) έδωσε πριν από λίγες ημέρες η NASA με αφορμή την αποψινή πανσέληνο.

Μάλιστα στην περιγραφή του βίντεο στο YouTube σχολιάζει: «Η δεύτερη πανσέληνος του Ιουλίου πλησιάζει και σύμφωνα με τη σύγχρονη λαϊκή δοξασία είναι “μπλε φεγγάρι”».

Στην αρχή, ο αφηγητής εξηγεί την αγγλική φράση «once in a blue moon» που λέγεται όταν θέλει κάποιος να δείξει ότι γίνεται κάτι πολύ σπάνια. Αυτό που λέμε σε απλά ελληνικά «μία στο τόσο», στα αγγλικά λέγεται «μία σε κάθε μπλε φεγγάρι».

Ομως, η NASA σπεύδει αμέσως να ξεκαθαρίσει πως «φέτος το blue moon σημαίνει απλά το τέλος του Ιουλίου» και σημειώνει ότι φέτος τον Ιούλιο θα σημειωθούν δύο πανσέληνοι. Η μία έγινε στις 2 Ιουλίου και η επόμενη θα γίνει απόψε και θεωρείται μπλε φεγγάρι και ορίζεται έτσι, επειδή έχει καθιερωθεί σαν σύγχρονη λαϊκή δοξασία η κάθε δεύτερη πανσέληνος ενός μήνα να ονομάζεται blue moon.

Στο βίντεο αναφέρεται ότι ο όρος blue moon είναι σύγχρονος και πως εισάχθηκε στην καθημερινότητα αρχικά των αγροτών του ’40. Μάλιστα, προκειμένου να εξηγήσει το μπλε φεγγάρι, το επιστημονικό περιοδικό «Sky and Telescope» δημοσίευσε ένα άρθρο το 1946 που έφερε τον τίτλο «once in a blue moon». Κι έτσι κι επίσημα υπάρχει σε έγγραφο πως η δεύτερη πανσέληνος σε έναν μήνα ονομάζεται μπλε φεγγάρι. Και όπως σημειώνει ο σχολιαστής της NASA, «όσο κι αν αυτός ο χαρακτηρισμός δεν είναι σωστός, τουλάχιστον ήταν κατανοητός. Κι έτσι γεννήθηκε το σύγχρονο μπλε φεγγάρι».

Ομως, τα περισσότερα «μπλε φεγγάρια» έχουν ένα απαλό γκρι ή λευκό χρώμα, όπως ακριβώς το φεγγάρι που βλέπουμε οποιαδήποτε άλλη νύχτα. Η δεύτερη πανσέληνος μέσα σε ένα μήνα επίσης δεν αλλάζει χρώμα. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις η σελήνη μπορεί να γίνει μπλε. Ένα πραγματικά μπλε χρώμα στο φεγγάρι μπορεί να προκληθεί από την έκρηξη ενός ηφαιστείου.

Η NASA αναφέρει ως παράδειγμα ότι το 1883 οι άνθρωποι έβλεπαν μπλε φεγγάρια σχεδόν κάθε νύχτα, μετά από την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία που είχε μέγεθος αντίστοιχο μίας ατομικής βόμβας 10 μεγατόνων. Τα σύννεφα σκόνης στην ατμόσφαιρα γέμισαν με σωματίδια τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και έτσι η σελήνη έδειχνε μπλε.

Επίσης, το φεγγάρι έγινε μπλε και κατά την έκρηξη του ηφαιστείου Ελ Χιχόν στο Μεξικό το 1983, κατά την έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο Λουζόν στις Φιλιππίνες το 1991.

Το ίδιο μπορεί να γίνει και κατά τη διάρκεια πυρκαγιών, όπως στις πυρκαγιές στη Σουηδία το 1950 και στον Καναδά το 1951.

Από την άλλη, το φεγγάρι μπορεί να γίνει και κόκκινο για τον ίδιο λόγο που γίνεται και ο ήλιος κόκκινος κατά τη δύση. Εξαιτίας της ατμόσφαιρας το φεγγάρι μπορεί να γίνει κόκκινο πολύ πιο συχνά από ό,τι μπλε, αναφέρει η NASA και παροτρύνει τους «κυνηγούς» των αστρονομικών φαινομένων, αλλά και τον απλό κόσμο να δει την ανατολή της Σελήνης και να διαπιστώσει τι χρώμα θα έχει.

Οι 50 αποχρώσεις του... Ηλιου

 Ηταν 11 Φεβρουαρίου του 2010 όταν εκτοξευόταν το πρώτο διαστημικό παρατηρητήριο που θα είχε ως αποκλειστική αποστολή την παρακολούθηση και μελέτη του Ηλιου. Ο δορυφόρος SDO σε αυτά τα 5 χρόνια λειτουργίας του έχει αποκαλύψει πλήθος φαινομένων του μητρικού μας άστρου και έχει καταγράψει εκπληκτικές εικόνες κάθε είδους και σε διάφορα μήκη φωτός. Η NASA εορτάζοντας τη συμπλήρωση αυτών των πέντε ετών έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο στο οποίο μέσα σε διάστημα τριών λεπτών παρουσιάζει ορισμένες από τις πιο εντυπωσιακές εικόνες που έχει καταγράψει ο δορυφόρος από το μητρικό μας άστρο. Παράλληλα η NASA δημοσιοποίησε την τελευταία παρατήρηση του SDO στην οποία απεικονίζεται ένα μυστηριώδες γιγάντιο νήμα ύλης να διατρέχει τον Ηλιο, ένα νήμα που οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν ως «ηλιακό φίδι».

 

Αστρονομικές φωτογραφίες για να τις κάνεις poster στο δωμάτιο σου! 

Δες και αυτο το video