Προτάσεις Βιβλίων : 3 βιβλία του Αντώνη Σαμαράκη

1) TO ΛΑΘΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το Καθεστώς είναι ο τέλειος μηχανισμός εξόντωσης του ανθρώπου. Όπλο του οι πράκτορες της Ασφάλειας, και η αμείλικτα τετράγωνη λογική τους. Όπλο του, επίσης, η επίμονη διάκριση μόνο ανάμεσα σε οπαδούς και εχθρούς. Ο πολίτης που είναι ύποπτος για συνωμοσία ενάντια στο Καθεστώς πρέπει να βγει από τη μέση. Κι αφού ο μόνος μάρτυρας κατηγορίας (ή υπεράσπισης) είναι δολοφονημένος από τους ίδιους τους πράκτορες, τίθεται σε εφαρμογή το Σχέδιο: ο πολίτης θα αντιμετωπιστεί με μια δήθεν φιλική ανθρώπινη συμπεριφορά για να σπάσει ή να αποδράσει κατά τη μεταφορά του για ανάκριση προκειμένου να αποδειχθεί η ενοχή του και να εξοντωθεί δικαιολογημένα από την Ασφάλεια. Στη διάρκεια του ταξιδιού, όμως, ο απάνθρωπος ορθολογισμός και η μαθηματική αντίληψη του Καθεστώτος και της Ασφάλειας θα βρεθούν απέναντι σε ένα απρόοπτο∙ σε ένα λάθος. Ο πολίτης και ο ένας από τους πράκτορες προλαβαίνουν ακούσια να μοιραστούν στιγμές απροσποίητα ανθρώπινες∙ μια βόλτα, η πλαζ, μια μπάλα, το λούνα παρκ. Αρκεί ένας κόκκος ανθρωπιάς για να βραχυκυκλώσει την αμείλικτη τελειότητα του καθεστωτικού Σχεδίου και του μηχανισμού της εξόντωσης;

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ο συγγραφέας επέλεξε επιτυχημένα να δώσει το συγκεκριμένο τίτλο στο βιβλίο του διότι στο ‘τέλειο’ Σχέδιο της Ειδικής Υπηρεσίας, υπάρχει ένα λάθος. Ένα λάθος που θα αποκαλυφθεί μόνο στο τέλος.

ΘΕΜΑΤΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΓΓΙΖΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Τα θέματα που αγγίζει το βιβλίο είναι η ανάγκη των πολιτών για ελευθερία, ο φόβος προς την εξουσία και η τυραννία του κράτους προς όλους τους πολίτες στερώντας  τους την ελευθερία ή συλλαμβάνοντας τους για πράξεις εναντίον της εξουσίας. 

Όπως στο βιβλίου του Όργουελ  ‘’1984 Ο Μεγάλος Αδερφός’’  το κράτος στερεί στους πολίτες την ελευθερία τους. Στη μία περίπτωση  παρακολουθώντας τους και στην άλλη συλλαμβάνοντας τους για πράγματα που κάνουν μόνο και μόνο για να δείξουν την αγανάκτηση τους προς τις φασιστικές ιδέες του Καθεστώτος.

                                                              

ΣΧΟΛΙΑ

Με μια καλειδοσκοπική αφήγηση μιλάει πότε ο ύποπτος, πότε ο ένας και πότε ο άλλος δεσμοφύλακας. Έτσι, ο αναγνώστης παρακολουθεί περιμετρικά και πολυεστιακά το ίδιο γεγονός, μέσα όμως από το πρίσμα των σκέψεων και των συναισθημάτων διαφορετικών προσώπων. Κι είναι πολύ δυναμικό να ανακαλύπτεις πόσο διαφέρουν οι εκτιμήσεις και οι ψυχολογικές ενοράσεις τού καθενός, πώς φαίνεται στα μάτια τρίτων και πώς είναι στην πραγματικότητα, πόσο το πρόσωπο εναλλάσσεται με το προσωπείο.

2) ΑΡΝΟΥΜΑΙ

Λίγα λόγια για το βιβλίο

«Όχι, δεν μπορώ να συμβιβαστώ!.. Δεν μπορώ να εξακολουθώ να ’μαι μέσα σ' αυτόν τον κόσμο σα να μην έχει συμβεί τίποτα, σα να μη συμβαίνει τίποτα!...» Η αλήθεια είναι ότι, όταν αρθρώνεται η ασυμβίβαστη άρνηση του Σαμαράκη, έχουν ήδη συμβεί πάρα πολλά, και τραγικά, σ’ αυτόν τον κόσμο∙ έχει συμβεί ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Κι όμως, η ελπίδα για έναν κόσμο καινούργιο που έφτανε κατέρρευσε μέσα στις νέες καταιγίδες της Ιστορίας. Ο Σαμαράκης αρνείται να συμβιβαστεί. Και αρνείται να απελπιστεί. Οι σύντομες και βαθύτατα ανθρώπινες ιστορίες αυτής της συλλογής αποτελούν στιγμιότυπα ολοζώντανα από τον ελληνικό μεταπολεμικό κόσμο και συνθέτουν ένα συνταρακτικό χρονικό της ήττας, της προδομένης ελπίδας και της προσδοκίας που τσακίστηκε, συλλαμβάνοντας, έτσι, στοιχεία του εθνικού μας βίου ολοζώντανα έως σήμερα. Τα διηγήματα συνομιλούν με τον αναγνώστη, απευθύνονται σε συνειδήσεις που γρηγορούν, και αποκαλύπτουν την αβέβαιη συνθήκη ενός ολόκληρου κόσμου. Το ασυμβίβαστο «Όχι» των διηγημάτων είναι και το αδιαπραγμάτευτο «Ναι» του Σαμαράκη στην ανθρωπιά, την εμπιστοσύνη, την ελπίδα και, τελικά, την ίδια τη ζωή. Σε μια από τις πιο ώριμες και γόνιμες στιγμές της πεζογραφίας του, ο Σαμαράκης συνθέτει μια συλλογή διηγημάτων υψηλής αισθητικής, ακρίβειας και έντασης, κερδίζει τον έπαινο της επίσημης κριτικής και την αγάπη των πολυπληθών αναγνωστών του. Και τιμάται με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος.

ΤΙΤΛΟΙ ΤΩΝ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΝΤΑΙ

Οδός Ταχυδρομείου
Γραφείον Ιδεών
Η εφεύρεση
Η ζούγκλα
Η τελευταία ελευθερία
50 κιλά ναφθαλίνη
Μια κάποια περίπτωση
Η Επανάστασις της 11 Απριλίου
Το δέντρο
Επεισόδιο
Αρνούμαι

3) ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Αυλές, ράγες, έρημοι δρόμοι, γειτονιές, καφενεία, γραφεία, στρατόπεδα, λεωφορεία σκοτεινά, παλιά τετράδια, περιοδικά, εφημερίδες, λαχεία, σκισμένα χαρτιά∙ μ’ αυτά και άλλα ταπεινά υλικά δείχνει να συναρμολογεί τις ιστορίες του ο Σαμαράκης σ’ αυτό το πιο τρυφερό και ίσως πιο σπαρακτικό απ’ όλα τα βιβλία του. Οι ιστορίες στο Ζητείται Ελπίς είναι παραπάνω από συγκινητικές. Έτσι ίσως εξηγείται που απ’ το σύνολο του έργου του αυτές εδώ οι ιστορίες έχουν διαβαστεί από όλους όσοι υπήρξαν παιδιά και επιμένουν να διασώζουν μέσα τους την παιδικότητα του φρονήματος, του δέους, και της αγάπης για τον κόσμο και τα πράγματα. Αλλά είναι και απεγνωσμένες αυτές οι ιστορίες με τα χιόνια και τα τρένα και τις ομίχλες, και γι’ αυτό έχουν την εντιμότητα, αλλά και το δικαίωμα και τη γενναιότητα να ζητούν ελπίδα αυθεντική και ακέραιη, αυτή που ο άνθρωπος τη ζητά μόνο όταν απελπιστεί, μόνο όταν κοιτάξει κατάματα το ζόφο της απόγνωσης. Στο ομότιτλο διήγημα, ένας τέτοιος άνθρωπος, ένας εκλεκτός της απόγνωσης, μπαίνει στο καφενείο και σ’ ένα σκισμένο χαρτί τολμά και γράφει: «Ζητείται ελπίς». Μήπως αυτός ο άνθρωπος δεν είναι ήδη ο Αντώνης Σαμαράκης; Μήπως δε συνοψίζεται όλο το έργο του σε αυτό το βαθιά ανθρώπινο, αποφασιστικό και αδιαπραγμάτευτο αίτημα για ελπίδα και πίστη και αγάπη για τον άνθρωπο όλων των εποχών και όλων των τόπων;

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ

1. Ξανθός ιππότης

 Ένα βράδυ κάποιος κύριος μπήκε στο λεωφορείο - εκεί βρήκε «Τον κόσμο των παιδιών». Απο τότε ξαναένιωσε παιδί - κάθε σάββατο αγόραζε το περιοδικό. Σημμετείχε σε όλες τις δραστηριότητες (αλληλογραφία, συζητήσεις μέσω περιοδικού, δημοσιεύσεις κ.λπ.) πάντα με το ψευδώνυμο του αλλά και με ψέυτικη ηλικία. Αλλα κάποια μέρα τα παιδιά που ήταν μέλη του περιοδικού κανόνισαν μια συνάντηση. Πως θα πήγαινε…;

2. Σαρξ

Η βροχή δυνάμωνε ολοένα αυτός μόλις δυο βδομάδες μοναχά είχε σ`αυτην τη συνοικία όμως είχε κιόλας διαπιστώσει πως οι ενορίτες του ήταν μακριά από τον δρόμο του Θεού. Εκείνο το βράδυ χτύπησε η πόρτα, ήταν ένα παιδί. Το παιδί του εξήγησε πως κάποιος ήταν ετοιμοθάνατος και πρέπει να τον μεταλάβει. Τον πήγε ως εκεί και ο παππάς τον μετάλαβε. Όμως κάτι περίεργο συνέβη...

3. Το Ποτάμι

Ήταν περίοδος πολέμου. Τα δυο στρατόπεδα χώριζε το ποτάμι. Η εντολή ήταν ξεκάθαρη: «απαγορέυεται το μπάνιο στο ποτάμι». Τρείς βδομάδες απραξία. Πρίν λιγο καιρό ένας λοχίας και δύο φαντάροι πήγαν στο ποτάμι, δεν τους ξαναείδε κανείς, ακούσαν μόνο τους πυροβολισμούς. Το ποτάμι ήταν μεγάλος πειρασμός, είχαν δυόμισι χρόνια να πλυθούν. Ώσπου μια μέρα, όταν κοιμόντουσταν όλοι ένας φαντάρος πήγε. Γύρισε άραγε ζωντανός;

4. Ο Τοίχος

Η γειτονιά ήταν μια μικρή αυλή. Εκεί μαζί με τους άλλους κατοικούσαν ένας δημόσιος υπάλληλος αλλά και ένα άρρωστο παιδί. Όταν ο γιατρός είδε το παιδί το συμβούλεψε: ανάπαυση, φαγητό και προσοχή στον ψυχικό τομέα. Ένα από τα σπίτια της αυλής πουλήθηκε γκρεμίστηκε και την επόμενη μέρα άρχισε να υψώνεται ένας ψηλός τοίχος. Στην αρχή δεν ανυσηχούσαν αλλά σιγά-σιγά ο τοίχος τους στένευε  την ψυχή. Ένιωθαν μια ψυχολογική πίεση. Μέχρι που  μια νύχτα ο δημόσιος υπάλληλος έχασε τα λογικά του...

5. Σ’ένα συνοριακό σταθμό

Από παιδί είχε μανία με τα τρένα. Το όνειρο του ήταν να γίνει σταθμάρχης αλλά τελικά έγινε σιδηροδρομικός. Ένα από τα περιστατικά που του είχαν χαρακτεί στην μνήμη ήταν ένα βράδυ όταν το τρένο έφευγε κάποιος επιβάτης πήδηξε από το βαγόνι και χάθηκε στην ομίχλη. Τότε κατευτείαν έτρεξε από πίσω του. Όταν τελικά τον βρήκε εκείνος του εξήγησε τι συνέβη...

6. Ο Ήλιος έκαιγε πολύ

Βάδιζε από το πρωί, είχε πολύ λίγα χρήματα και σκέφτηκε να αγοράσει ένα λαχείο. Ήταν πολύ καιρό άνεργος. Διάβασε τις αγγελίες: «ζητήται υπάλληλος γραφείου». Είπε να κάνει μια τελευταία προσπάθεια. Πήγε, τον είχαν 10 λεπτά στη αναμονή και όταν τους είπε ότι είχε έρθει για την αγγελία...

7. Μια νύχτα

Χιόνι! Όλοι οι υπάλληλοι του γραφείου στεκόντουσταν στα παράθυρα και έβλεπαν το χιόνι μόνο αυτός έμεινε στην θέση του. Όλοι νόμιζαν πως απλώς αγαπάει την μοναξιά, δεν ήταν έτσι. Ήθελε να ανοίξει σε κάποιον την καρδιά του, να του πεί τι νιώθει αλλά δεν μπορούσε…, δίσταζε. Σχόλασε και άρχισε να περπατάει μες την νύχτα όταν ξαφνικά είδε κάποιον. Πήγε και του τα είπε όλα, του άνοιξε την καρδιά του. Αλλά τελικά....

8. Το ποδήλατο

Απόγευμα. Όλοι είχαν μαζευτεί στην αυλή. Ένα παιδί γιάλιζε το ποδήλατο που μόλις είχε αγοράσει. Οι υπόλοιποι γύρω τον κοιτούσαν. Το παιδί δούλευε σκληρά από πολύ μικρό για να καταφέρει να το πάρει. Έφτασε η ώρα, ανέβηκε και άρχισε να τρέχει. Όλοι φωνάζαν χαρούμενοι, το παιδί έτρεχε. Ξαφνικά από την στροφή φάνηκε ένα φορτηγό, ο κόσμος το είδε αλλά το παιδί...

9. «...και ώραν 7.15 μ.μ.»

Η αίθουσα ήταν γεμάτη. Είχαν έρθει όλοι οι επίσημοι. Η ώρα 7:15 - το πρόγραμμα άρχισε. Ήρθε η ώρα να μιλήσει ο πρόεδρος. Άρχισε να βγάζει τον λόγο του και να λέει πως το μέλλον θα είναι λαμπρό μετά τον πόλεμο κ.λπ. Τότε στην αίθουσα είδε ένα παιδί και αμέσως σκέφτηκε, πως δεν μπορούσε να πεί ψέματα σε ένα παιδί, να του διδάξει μια ψεύτικη πραγματικότητα, με ελπίδες που στην ουσία δεν υπάρχουν. Συνέχισε να μιλάει, μα ξανασκέφτηκε πως με αυτά τα λόγια δείχνει ασέβεια στη μνήμη των πολεμιστών. Δεν μπορούσε να πει ψέματα σε ένα παιδί!

10. Το σπίτι

Βάδιζε στον δρόμο. Μόλις είχε αγοράσει το σπίτι των παιδικών του χρόνων. Πίστευε ο,τι εκεί μέσα θα ξανάνιωνε παιδί, θα θυμόταν όλα όσα είχε περάσει σε αυτό το σπίτι. Έφτασε, μπήκε μέσα και ο χρόνος γύρισε πίσω. Άνοιξε το παράθυρο και είδε μια γυναίκα να περιμένει κάποιον, ξαναείδε την καθημερινότητα, ξανά μεγάλωσε!

11. Πολεμική Ιστορία

Τα σπίτια ήταν ερειπωμένα, ο πόλεμος συνεχιζόταν. Όταν ξαφνικά στο πεδίο της μάχης είδαν ένα παιδί. Ο φαντάρος σύρθηκε ως εκεί και το έσωσε. Το παιδί μεγάλωσε, πολέμησε, όπως και εκατομμύρια παιδιά. Το τετράγωνο θα ανατιναζόταν στον αέρα από τους αντιπάλους. Σκέφτηκε «έσωσα την ζωή ενός παιδιού» μα τώρα...

12. Ζητείται Ελπίς

Μπήκε στο καφενείο, διάβασε την εφημερίδα «...μάχες,ραδιενέργεια,αυτοκτονίες...». Σκέφτηκε πως ο κόσμος πηγαίνει προς το χειρότερο, δεν έχει αλλάξει καθόλου. Ακόμα πως ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος πλησιάζει. Δεν είχε πια ελπίδα, κάποτε είχε πιστέψει πως κάτι μπορεί να γίνει, πίστεψε σε ιδεολογίες. Δεν είχε ελπίδα έκοψε ένα χαρτί και έγραψε «Ζητείται Ελπίς».